|
 |
| Cmentarze menonickie na Żuławach
|
wycieczka piesza
|
| O wycieczce: data: 21 lutego, długość: 12 km, liczba uczestników: 40,
pogoda: duży wiatr,
kierownik trasy: Jarosław Kutkowski
|
| Trasa: Malbork Kałdowo - Kościeleczki - Stogi Malborskie - rz. Święta Wielka - Starynia - Szymankowo
|
Kliknij na zdjęciu aby powiększyć
Do Kałdowa dotarliśmy pociągiem regio o godz.10,07. Na peronie, jako prowadzący przywitałem
całą grupę wędrowców. Przedstawiłem plan wycieczki oraz przekazałem informację, o niemieckiej
Akcji Pociąg, która przeprowadzona w dniu 1 września 1939 rok, miała doprowadzić do zajęcia
tczewskich mostów.
Plan ten jednak się nie powiódł. Gdy tylko pociąg przejechał przez Kałdowo, inspektor celny
Stanisław Szarek wystrzelił czerwoną racę, aby ostrzec kolegów w nieodległym Szymankowie.
Jeden z nich, zawiadowca Roman Grubba, przestawił zwrotnicę, skierowując pociąg na boczny tor.
Przywrócenie go na właściwy zajęło Niemcom aż trzydzieści minut. W odwecie za niepowodzenie
w Szymankowie bojówki SA zamordowały kilkunastu polskich kolejarzy i celników wraz z rodzinami.
Z peronu, udaliśmy się pod nieodległy Pomnik Celników Polskich.
Ruszyliśmy na trasę i w miarę szybo osiągnęliśmy wieś Kościeleczki. W połowie wioski znajduję
się sklep połączony z klubem. Piętnastominutowa przerwa pozwoliła uzupełnić zapasy w sklepie,
a część uczestników wypiło piwko w klubie.
Potem dalsza droga, którą utrudniał mocno wiejący wiatr. Dotarliśmy do celu wędrówki:
Cmentarz mennonicki w Stogach Malborskich. Stogi to założona w 1562r. wieś na Żuławach Wielkich,
która już 3 lata później została wydzierżawiona osadnikom holenderskim, mennonitom.
Mennonici to zwolennicy ruchu religijnego, będącego odłamem anabaptystów, który powstał na
terenie Holandii w XVIw. W połowie XVIw. mennonici byli prześladowani, co skłoniło ich do emigracji,
do innych państw europejskich. W tym czasie Polska należała do jednego z bardziej tolerancyjnych
państw Europy, dlatego też mennonici chętnie się tu osiedlali.
Zamieszkiwali oni w głównej mierze teren Żuław, gdzie na osuszonych i żyznych glebach trudnili się
rolnictwem, budową kanałów wodnych oraz wiatraków holenderskich.
W 1820r. wieś zamieszkiwało 301 osób z czego aż 202 było wyznania mennonickiego, zaś w 2 połowie XIXw.
Stogi zamieszkiwało 154 katolików i ewangelików oraz 176 mennonitów. Ze względu na dużą liczebność
osadników holenderskich w osadzie powstał Dom Modlitwy, a po dziś dzień zachował się cmentarz,
założony ok połowy wieku XVIII.
Jest to jeden z najpiękniejszych cmentarzy mennonickich na Żuławach, w którym na powierzchni 2,6 ha
zachowało się 260 obramowań grobów pojedynczych, podwójnych oraz dziecięcych, a także 78 stel
charakterystycznych dla kultury mennonickiej oraz innych w formie krzyży, tablic i tumb.
Spacerując po cmentarzu, warto zwrócić uwagę na znajdujący sie po prawej stronie od wejścia
cippus Abrahama Regiera, starszego gminy, który zakończony jest urną. Większość, znajdujących się tu stelli
zakończonych jest trójkątnym naczółkiem. Bogato zdobione w ornamenty symboliki chrześcijańskiej,
które nawiązują do wiary, zmartwychwstania i życia wiecznego oraz elementy roślinne.
Do dziś, z inskrypcji zamieszczonych na płycie, możemy dowiedzieć się wielu informacji o zmarłych
oraz pełnionych przez nich funkcjach za życia, miejscu ich zamieszkania i liczebności rodziny.
Na rewersie steli znajdował się wybrany cytat z Biblii bądź rymowanego epitafium.
Na końcu cmentarza umieszczonych zostało 5 stel pochodzących ze zlikwidowanego cmentarza
w Lasowicach Wielkich.
Potem kolejny sklep i kolejna przerwa. Omijając centrum Stogów, skręcając w boczną, polną dróżkę
docieramy do rzeki Świętej Wielkiej. Dalsza droga przerodziła się w bagnisko, które szczęśliwie
pokonaliśmy. Od Starynii do Szymankowa, droga znowu prowadziła po asfalcie.
W Szymankowie, przy tablicy poświęconej rozstrzelanym przez Niemców 40 osób
(21 kolejarzy i celników (w tym dwie kobiety) oraz ok. 20 członków ich rodzin )
impreza została zakończona. Część uczestników udała się jeszcze pod pomnik, pod którym co roku
w rocznicę 1 września organizowane są uroczystości upamiętniające to wydarzenie.
|
| Autorzy zdjęć: BO - Basia, EN - Ela, HJ - Hirek, JH - Jozek |
Relację z wycieczki oglądało: 184 osób, wykonał(a) ją: Józek H
|
|
 |
|
|
