|
 |
| Spotkanie opłatkowe
|
wycieczka piesza
|
| O wycieczce: data: 17 grudnia , długość: 13 km, liczba uczestników: 46 ,
pogoda: słonecznie z lekką mgiełką
kierownik trasy: Hieronim Jaszcza
|
| Trasa: Park Oliwski – dol. Ewy – rez. Żródliska dol. Ewy – Rynarzewo – Gołębiewo(Leśna Chatka) – Osowa(Spacerowa C.H.)
|
Kliknij na zdjęciu aby powiększyć
To już tradycja, że na ostatnim rajdzie roku spotykamy się przy ognisku i składamy sobie gorące życzenia dzieląc się opłatkiem. Tym razem „ognisko opłatkowe” zapłonęło pod wiatą w Leśnej Chatce.
Ale po kolei. Omówienia trasy dokonałem w Parku Oliwskim ze szczególnym podkreśleniem jego historii.
Początki parku to przełom XII i XIII wieku, kiedy to powstało cysterskie opactwo w Oliwie. Jednak ogród w pełni rekreacyjno-ozdobny zaczął powstawać w związku z wybudowaniem rezydencji opata, o której źródła wspominają od końca XVI wieku. To właśnie w tym ozdobnym ogrodzie przy rezydencji opata Franciszka Zaleskiego król August III Sas wydał 26 lipca 1734 roku imieninową ucztę na cześć swojej protektorki carycy Anny Iwanownej. Dzisiejszy kształt w dużej mierze zawdzięcza park ostatnim opatom oliwskim.
To z inicjatywy opata Jacka Rybińskiego (1740-1782) powstał w latach 1754-1756 nowy budynek pałacu opackiego, a kilka lat później powstała nowa wersja przypałacowego ogrodu. Projekt ogrodnika Hentschla (wzorowany na ogrodach przy Pałacu Błękitnym w Warszawie zrealizował architekt i ogrodnik Kazimierz Dembiński z Kocka, który wcześniej pracował przy ogrodach w Wilanowie. Powstała wtedy barokowa część parku, dziś nazywana częścią francuską.
Przed frontem pałacu utworzono wspaniały parter ogrodowy skierowany na południe. Ozdobiony jest fontanną i popiersiami książąt pomorskich dłuta Alfonsa Łosowskiego, ustawionymi w parku w 1967 roku. Parter ogrodowy otwiera się w stronę dużego prostokątnego stawu usytuowanego prostopadle, wzdłuż osi wschodnio-zachodniej.
Wzdłuż tej samej osi powstała Aleja Lipowa. Jej przedłużeniem na wschodnim końcu jest ujęty szpalerem drzew staw. Patrząc w kierunku wschodnim odnosiło się wrażenie, że staw łączy się z wodami odległej o kilka kilometrów Zatoki Gdańskiej. Przez długie dziesięciolecia dbano, by nic nie zakłócało iluzji.
W świetle Książęcego Widoku, jak nazywano aleję i jej przedłużenie, nie budowano żadnego obiektu i nie sadzono drzew. Równolegle do stawu i Alei Lipowej powstał jeszcze jeden parter ogrodowy. Umiejscowiony w sztucznej dolince sprawia wrażenie nieco odizolowanego od reszty ogrodu został nazwany Rajem. Przy jednej z alejek tej części parku znalazły się Groty Szeptów.
Charakterystyczne muszle usytuowane naprzeciw siebie po dwóch stronach alejki mają tę właściwość, że stojący w nich, zwróceni plecami do siebie rozmówcy, mogą się porozumiewać ze sobą szeptem, jeśli tylko nic nie przecina linii pomiędzy muszlami. Głos odbity od ścian konchy słyszalny jest w przeciwległej muszli.
W 1772 roku wraz z I rozbiorem Polski Oliwa znalazła się pod panowaniem pruskim. Klasztor utracił wtedy swoje posiadłości i źródła dochodów, a klasztorowi zaczęła grozić likwidacja. W 1782 roku po śmierci opata Rybińskiego król pruski zamianował opatem swojego dalekiego kuzyna Karola Hohenzollern-Hechingen. To właśnie on sprowadził do Oliwy Jana Jerzego Saltzmanna, syna nadwornego ogrodnika, twórcy królewskich ogrodów w Poczdamie. Saltzmann nadał ogrodowi nowy charakter. W północnej części parku, dziś zwanej chińsko-angielską (lub angielską) stworzone zostały kręte ścieżki i zbiorniki wodne naśladujące dziką przyrodę.
Powstało sporo altan, pawilonów, „świątyń” i innych urządzeń parkowych, których przedstawienia znamy z zachowanego planu parku z 1792 roku. Pozostałością po tamtych ozdobach są dwa sztuczne pagórki po północnej stronie parku czy kaskada na Potoku Oliwskim, która najprawdopodobniej powstała w miejscu, istniejącego tutaj do XVI wieku młyna. Niewątpliwą zasługą Karola Hohenzollerna i jego ogrodnika było zagospodarowanie wzgórza Pachołek, nazwanego Górą Karola (Karlsberg) od imienia opata. ( w 1734 r nazwa Pacholkenberg)
Włączone w obręb posiadłości opackich w 1793 roku stało się częścią parku, dzięki czemu ten nie kończył się po stronie północnej wyraźną granicą, ale miał swoje przedłużenie, którego ukoronowaniem był pawilon widokowy na szczycie wzgórza. Ta część założenia parkowego przechodziła niezauważalnie w naturalny las. W 1803 roku ostatnim już opatem w Oliwie został Józef Hohenzollern-Hechingen, który otrzymał to stanowisko, wraz z długami, po swoim stryju.
Klasztor został skasowany w 1831 roku, ale Józef Hohenzollern pozostał właścicielem pałacu i parku do swojej śmierci w 1836 roku. Park przeszedł wtedy na własność państwa pruskiego, a inspektorem został mianowany Gustaw Schöndorf. Nowy zarządca opiekował się parkiem do 1881 roku i sprowadził do Oliwy dużą ilość roślin egzotycznych. Usunął część zniszczonych już urządzeń parkowych. Pod jego zarządem park nabrał charakteru ogrodu dendrologiczno-krajobrazowego.
Kolejne zmiany w parku to dzieło inspektora Ericha Wocke, zarządzającego ogrodem w latach 1899-1929. W pobliżu starej oranżerii, w miejscu dawnego labiryntu, utworzył on około 1910 roku alpinarium i sprowadził do Oliwy szereg alpejskich roślin. Sama oranżeria została przebudowana w tym czasie w cieplarnię i niedużą palmiarnię, rozbudowywaną kilkukrotnie po II wojnie. Erich Wocke zgromadził w alpinarium rośliny ze wszystkich stron świata, które w naturalnych warunkach rosną jedynie w górach.
Po wojnie park został wpisany do rejestru ochrony zabytków przyrody województwa gdańskiego, a w 1971 roku do rejestru zabytków miasta Gdańska. 1 listopada 1946 roku powstała w parku Stacja Aklimatyzacji Roślin. W latach 1952-1956 założony został Ogród Botaniczny. W 1955 roku park otrzymał imię Adama Mickiewicza. Kamienne popiersie poety wyrzeźbione przez Franciszka Drozda według projektu Konstantego Lecha odsłonięto następnego roku w zakątku zwanym Rajem.
Wiosną 1976 roku w parku znalazła swoje miejsce Galeria Współczesnej Rzeźby Gdańskiej. Ekspozycja powstała z inicjatywy gdańskich rzeźbiarzy i Muzeum Narodowego w Gdańsku, o czym informuje tablica umieszczona na ścianie Pałacu Opatów.
Po trochę przydługiej „gadaninie” ruszyliśmy na trasę. Zatrzymaliśmy się dopiero przy tablicy informacyjnej rez. Źródliska Ewy na której m.in. wymienione są rośliny szczególnie chronione o bardzo dziwnych nazwach. A dalej przez górki, wąwozy i wspaniały starodrzew do byłej leśniczówki w Gołębiewie gdzie czekało już na nas rozpalone ognisko. Przy ognisku spędziliśmy miłe chwile dzieląc się opłatkiem z życzeniami nieustającego Zdrowia , śpiewając kolędy no i oczywiście delektując się kiełbaskami i nie tylko … .
Tu narodził się pomysł aby objąć patronatem szlak czarny i wyszukać polanę na której posadzimy dąb. Wszystko co miłe mija. Więc i „Trampy” zakończyły rajdy 2017r. jeszcze raz odwiedzając Park Oliwski w „świątecznym oświetleniu”.
|
| Autorzy zdjęć: BO - Basia, EN - Ela, JH - Jozek |
Relację z wycieczki oglądało: 153 osób, wykonał(a) ją: Józek H
|
|
 |
|
|
